คำกลอนประกอบการสอน

1.กระจิบ


กระจิบเอย จิ๊บจิ๊บเจรจา
เชิญเจ้าลงมา หาน้องหน่อยเอย

2.กระต่าย

กระต่ายหูยาว สีขาวน่ารัก
เด็กเด็กชอบนัก อยากเป็นเจ้าของ
ช่วยกันเก็บผัก หญ้าหักมากอง
เอ็นดูประคอง จับต้องกายา

3.กระต่าย
กระต่ายเอย เจ้าหมายชมจันทร์
แลดูอยู่ทุกวัน พระจันทร์ไม่มาหาเอย

4.การละเล่นของเด็ก
แมงมุมเอย ขยุ้มหลังคา
แมวกินปลา หมาไล่กัด กะโพ้งก้น
โยกเยกเอย น้ำท่วมเมฆ กระต่ายลอยคอ
ไอ้เขียวหางงอ กอดคอโยกเยก
หนึ่งแปะเป็ด สองแปะไก่
สามไข่ไก่ สี่ไข่เป็ด
ห้าตบอก หกตบมือ
เจ็ดจิ้มจมูก แปดลงเวียน
เก้าหูยักษ์ สิบหักนิ้ว
นกกาเหว่าเอย ไข่ให้แม่กาฟัก
แม่กาหลงรัก เลี้ยงดังลูกในอุทร
คาบเอาข้าวมาเผื่อ คาบเอาเหยื่อมาป้อน
ปีกหางเจ้ายังอ่อน เพิ่งจะสอนบิน
พาลูกเที่ยวหากิน ตามลำธาร
วัดเอยวัดโบสถ์ ปลูกข้าวโพดสาลี
ลูกเขยตกยาก แม่ยายก็พรากลูกสาวหนี
โอ้ข้าวโพดสาลี ตั้งแต่นี้จะโรยรา

5.การเล่น
เวลาเล่นระวังตัว อย่ามัวแต่เพลิดเพลิน
ลงบันไดค่อยค่อยเดิน อย่ารูดราวบันไดลง

6.กิ้งโครง
กิ้งโครงเอย เข้าโพรงนกเอี้ยง
เจ้าของเขาเถียง เจ้าก็ไม่ฟังเอย

7.กุ๊กไก่
กุ๊กไก่เอย ออกจากไข่
แม่ไก่เลี้ยงดู เหยี่ยวบินมา
พากันวิ่งพรู เข้าไปอยู่ใต้ปีกแม่เอย

8.ไก่
โอ้ไก่เอยไก่ ใครใครรู้จัก
ตัวผู้น่ารัก ตัวเมียออกไข่
ไข่ไก่มีประโยชน์ ไร้โทษใดใด
เราควรเลี้ยงไว้ กินไข่ตลอดกาล

9.งูเขียว
งูเขียวเอย ตัวเดียวแลแห
ไม่ปะตุ๊กแก ชะแง้คอยท่า
ตุ๊กแกรีบมา ให้เรากินตับเอย

10.จำปาจำปี
จำปาจำปี พี่น้องฝาแฝด
จำปาสีแสด จำปีสีขาว
จำปาหน้ากว้าง จำปีหน้ายาว
จำปาชอบหนาว จำปีชอบร้อน
จำปาชอบแดด จำปีชอบฝน
จำปาซุกซน จำปีหนีซ่อน
จำปาหัวแข็ง จำปีหัวอ่อน
จำปานั่งนอน จำปีวิ่งวน

11.จิงโจ้
จิงโจ้เอย เจ้าโล้สำเภา
หมาใหญ่ไล่เห่า เจ้าก็ตกใจเอย

12.จิ้งจก
จิ้งจกจกจิ๊กจิ๊ก หางกระดิกระริกรัว
เห็นแมวมันแสนกลัว รีบไต่ฝาขึ้นเพดาน

13.เจ็ดวันเจ็ดสี
เจ็ดวันฉันนั่งนับ อาทิตย์รับเริ่มสีแดง
วันจันทร์นั้นเปลี่ยนแปลง เป็นสีเหลืองเรื่อเรืองตา
อังคารสีชมพู ช่างงามหรูดูทีท่า
วันพุธสุดโสภา เขียวขจีสีสดใส
วันพฤหัสบดี ประสานสี แสดวิไล
วันศุกร์ฟ้าอำไพ เสาร์สีม่วง เด่นดวงเอย

14.ชะนี
เสียงชะนีโหย โอดโอยหาคู่
วังเวงฟังดู ร้องกู่วนเวียน
จับกิ่งไว้โหน โยนตัวแปรเปลี่ยน
เด็กเด็กนักเรียน ล่อให้ลงมา

15.ดวงจันทร์
ดวงจันทร์ ยามตะวันลับเหลื่อมภูผา
ก็ทอแสงนวลงามอร่ามตา ในฟากฟ้าท่ามกลางหมู่ดวงดาว

16.ดวงดาว
ดวงดาวเอย วาววาวทอแสง
เมื่อเดือนแจ้ง แสงดาวจางเอย

17.ดวงอาทิตย์
ดวงอาทิตย์ ดูน้อยนิดแต่แสงแดงฉายฉาน
ให้แสงสว่างความร้อนอยู่ทุกวาร มีคุนานับประการแก่ปวงชน

18.ดอกไม้
ดอกไม้ แลวิไลน่ารักหนักหนา
สีสดงดงามอร่ามตา ล่อแมลงให้มาเชยชม

19.เด็กน้อย
เด็กน้อยน้อย เจ้าค่อยตั้งไข่
ยังเดินไม่ไหว ตั้งใจจดจ้อง
อย่าด่วนคลาไคล ระวังระไวนะน้อง
หาไม่เจ้าจะร้อง เพราะว่าหกล้มเอย

20.ต้อยติ่ง
ต้อยติ่งเอย งามจริงสีม่วง
ยามเม็ดเจ้าร่วง ลงน้ำดังเปรี๊ยะเอย

21.ติ๋งโหน่ง
ติ๋งโหน่งเอย ติ๋งโหน่งโหน่งเหน่ง
ถ้าใครจับเห็บ แสนเจ็บร้องเอ๋ง
กัดหลัง กัดหน้า คนไม่เกรงกลัว
ติ๋งโหน่งโหน่งเหน่ง โฉมากจริงเจ้าเอย

22.ตื่นเถิด
ตื่นเถิดหนายาใจสายมากแล้ว
ฟังไก่แก้วขันขันกระชั้นเสียง
ตะวันโผล่ขอบฟ้ามามองเมียง
ลงจากเตียงเถิดหนาอย่าแชเชียน

23.ตุ๊ดตู่
ตุ๊ดตู่เอย อยู่ในรูกระบอก
ใครเรียกไม่ออก เจ้าช่างดื้อจริงเอย

24.ถ้าฉันเป็นนก
ถ้าฉันเป็นนกจะโผบิน โบกบินไปสู่ป่าใหญ่
ชมละหานธารถ้ำสำราญใจ ไม่มีใครสุขเทียบเปรียบตัวเรา

25.เท้งเต้ง
เท้งเต้งเอย เท้งเต้งเรือถอย
เด็กน้อยน้อย ลอยเรือเล่นเอย

26.นกกระจาบ
นกกระจาบเอย เจ้าคาบไม้พง
มาเสียบมาสอย มิได้งวยงง
เจ้าสร้างรังสวย ระรวยรูปทรง
สร้างรังอยู่คง กอไผ่ใหญ่เอย

27.นกแก้ว
ชมดูหมู่นกแก้ว ร้องเจี้อยแจ้วอยู่ริมทาง
ปีกหางช่างสำอาง เขียวสดสีงามดีเอย

28.นกขมิ้น
นกขมิ้นเหลืองอ่อน เจ้านอนรังไหน
ในสุมทุมพุ่มไม้ ที่ตรงชายป่าเอย

29.นกเขาขัน
นกเขาขันเอย ตะวันคล้อยบ่าย
ขันแต่เช้าจนสาย เสียงเสนาะนักเอย

30.นกน้อย
นกน้อยนอนในนา ตามกอหญ้า กอข้าวชู
อยู่ตรงข้างรูปู กับรูหนูนาน้อยเอย

31.นกยูง
นกยูงเอย อยู่เป็นฝูงในป่า
เจ้าช่างเยื้องกราย รำร่ายหลายท่า
เจ้าแผ่ปีกหาง สำอางนัยนา
สุดจะเอ่ยวาจา ชมเจ้าร่าย

32.นางนวล
นางนวล บินสวนเรือไป
หาปลาน้อยใหญ่ ที่ในทะเลเอย

33.นางแอ่น
นางแอ่นเอย เจ้าช่างเล่นลอยลม
ช่างน่าชื่นชม เจ้าทำรังเอย

34.นาฬิกา
นาฬิกาบอกเวลา นาฬิกาแสนเที่ยงตรง
นักเรียนทั้งหลายจง ตรงเที่ยงอย่างนาฬิกา

35.น้ำตาล
น้ำตาลจากต้นตาล มีรสหวานแหลมชวนชิม
ต้นตาลที่ตรงริม วัดโตนดมีน้ำตาล

36.บ๊อกแบ๊ก
บ๊อกแบ๊กเอย เราแรกหัดเห่า
แม่รักเจ้า เท่าดวงใจเอย

37.บัว

บัวสีแดง บานรับแสงตะวัน
บัวขาวบัวผัน บัวหลวงบัวสาย
เก็บมาบูชาพระ เมื่อจะทำบุญให้
ปู่ย่าทั้งตายาย ให้ได้ความสุขเอย

38.ปลาทู
ปลาทูเอย อยู่ในทะเล
เวลาโพล้เพล้ ว่ายเข้าโป๊ะเอย

39.ปูนา
ปูนาเอย ไต่มาข้างถนน
เจ้ามีสิบขา หลบหน้าเด็กซน
มิใคร่จะพ้น ถูกจับเล่นเอย

40.ผีเสื้อ
ผีสื้อ ช่างเด่นเหลือเหลืองอร่ามงามหนักหนา
สีสดสวยประหนึ่งทองทา แล้วลงผาหลากสีสวยดีจริง

41.ผึ้ง
แมลงผึ้ง บินหึ่งหึ่งตามพุ่มพฤกษา
ขนเกษรดอกไม้นานา แล้วรีบพาเอากลับไปรวงรั

42.ฝนตก
ฝนตกจั๊กจั๊ก ถนนลื่นนัก
จงเดินดีดี อย่าวิ่งแข่งกัน
ฟันจะหักสองซี่ ฟันหักอย่างนี้
เพราะว่าหกล้มเอย

43.ฝนตกพรำพรำ
ฝนตกพรำพรำ แม่ดำกางร่ม
แกเดินก้มก้ม อยู่ข้างกำแพง
ประเดี๋ยวแดดออก แกบอกพ่อแดง
ฉันไม่มีแรง หุบร่มให้ที

44.ภาษิตสอนเด็ก
หมั่นเอ๋ย หมั่นเรียน พากเพียรเถิดหนาอย่าท้อถอย
อย่าปล่อยเวลาอย่ารอคอย เพียรแต่น้อยคุ้มใหญ่จะได้ดี
ความเอ๋ย ความดี ผู้ใดมีศีลธรรมประจำจิต
รักษาความดีดุจชีวิต ทั่วทิศคนชมนิยมเอย
ตัวเอ๋ย ตัวเรา อย่าใจเบาตามใจตัวมัวลุ่มหลง
จงคิดหลังคิดหน้าอย่างวยงง ความซื่อตรงพาตนรอดปลอดภัย
ยามเอ๋ย ยามเยาว์ ตัวเราเร่งคิดวินิจฉัย
ทำประโยชน์ให้โลกได้อย่างไร จึงจะไม่เสียทีที่เกิดมา
ความเอ๋ย ความคิด รู้ผิดรู้ชอบประกอบผล
คิดทางก้าวหน้าพาตน ผ่านพ้นยุคเข็ญร่มเย็นเอย
เอื้อเอ๋ย เอื้อเฟื้อ ผู้ใดขาดเหลือจงอุดหนุน
อันความเมตตาการุณ จักค้ำจุนโลกไว้ให้ร่มเย็น
ความเอ๋ย ความคิด ย่อมติดตามตนทุกหนแห่ง
เผาใจดังไฟอันร้อนแรง เมื่อแจ้งใจอย่าคิดทำผิดเลย
รักเอ๋ย รักตัว อย่ามัวเมาลุ่มหลงพะวงหา
ความชั่วโฉดเฉาเร้ากายา จักพาตนให้ไร้สุขเอย
ห่างเอ๋ย ห่างไกล อย่าทำใจใฝ่จิตริษยา
เห็นผู้อื่นได้ดีมีหน้าตา เร่งหาความดีไว้ใส่ตนเอย
ชาติเอ๋ย ชาตินี้ เร่งทำความดีเข้าเถิดหนา
อย่าให้เสียทีที่เกิดมา อย่าปล่อยให้เวลาล่วงเปล่าเอย

45.มดแดง
มดแดงเอย มีแรงหนักหนา
ใครถูกกิ่งมะม่วง เจ้าก็ร่วงลงมา
ปากกัดก้นต่อย ช่วยกันไม่น้อยหน้า
ไม่มีใครกล้า ระรานเจ้าเอย

46.ม้า
ม้าอาชาไนย เลี้ยงไว้ขับขี่
ประโยชน์มากมี แต่ครั้งโบราณ
ยามศึกขี่รบ ยามสงบสื่อสาร
ฝึกให้ชำนาญ เต้นคึกคะนอง

47.เมฆฝน
เมฆฝนกล่นเกลื่อนตา เมฆดำหนาน่าพรั่นพรึง
เสียงลมพัดตึงตึง ดุจเภรีที่ประโคม
ให้เมฆฝนเต้นรำ แลโลดแล่นบนโพยม
เสียงฟ้าผ่าครึกโครม ดังหนักหนาน่าหวั่นกลัว

48.แม่ไก่
แม่ไก่ตัวใหญ่ สีแดงสดใส
ไข่อยู่ในเล้า ไข่เสร็จดีใจ
ร้องไปใช่เบา เป็นการบอกกล่าว
ฉันไข่แล้วจ๊ะ กระต๊าก กระต๊าก กระต๊าก
พ่อไก่ได้ยิน กระพือปีกบิน
โก่งคอขันจ้า กระโต๊ก กระโต๊ก กระโต๊ก
หมาใหญ่ดีใจ ที่ไก่มีไข่
จึงเห่าเสียงใส ดีใจด้วยจ๊ะ โฮ่ง โฮ่ง โฮ่ง
อยู่บ้านเดียวกัน รักกันไว้ดี
ใครมาข่มขี่ ก็สู้ได้จ๊ะ

49.แมวน้อย
แมวน้อยน่ารัก รู้จักประจบ
เคล้าเคลียเลียซบ ตะปบเบาเบา
คอยจ้องจับหนู ชอบอยู่หน้าเตา
ทุกวันค่ำเช้า กินข้าวในจาน

50.แมวเหมียว
แมวเหมียวเอย เที่ยวตามหลังคา
เชิญเจ้าลงมา หาน้องหน่อยเอย

51.ไม้กระดก
ขึ้น ขึ้น ลง ลง เจ้าจงนั่งเล่น
อย่าผลักอย่าดัน ช่วยกันละเว้น
ถ้าตกลงมา เจ็บจนเนื้อเต้น
ระวังเมื่อเล่น ไม้กระดกเอย

52.ไม้ดอก ไม้ใบ
ไม้ดอกไม้ใบ ปลูกไว้งามตา
ช่วยกันรักษา ให้ดูสดใส
อย่าถอนอย่าทึ้ง โกรธขึ้งมันไย
มันทำอะไรให้ แต่ชาติไหนมา
ดอกไม้สีสดสวย เราจงช่วยกันรักษา
เก็บเล่นหมดราคา สักประเดี๋ยวก็เหี่ยวลง

53.รู้จักคำ
อะ อา อิ อี ตา สี ถู หู
อะ นะ อะ ไร อี ดี ซี มี
พา ม้า มา ขี่ สู ดู รู ปู
อำ ไอ ใอ โอ ทำ ไม ใบ โต
กำ คำ ทำ ได้ นำ ยำ รำ งำ
ไก่ ดำ ให้ ไข่ ขำ จำ ไว้ ได้
ไข่ ใบ โต โต วัว ตัว โต โต
ไก่ แจ้ เซ โซ ไก่ อู ตะเภา
ตำ คำ ซื้อ ไข่ เอา ไป ให้ เขา
ได้ ไข่ เน่า เน่า แก ก็ โม โห
เวลา ไถ นา เกะกะ มือ ขา
ตาสี โอ้ เอ้ มือเขา ถือ ไถ
ไปปะ ตอ เซ ตาสี ตา เข
หัวก็ คะ มำ

54.โรงเรียน
โรงเรียนของเรานี้ เป็นสถานที่ควรรักษา
ความสะอาดทุกเวลา มองสุขตาพาสุขใจ

55.ลมพัด
ลมเอยลมพัด ต้นไม้สะบัดกิ่งไกว
กล่อมลูกนกให้ นิ่งนิทราเอย

56.ลิง
ลิงเล็กแสนกล อยู่บนกิ่งไม้
ชอบปีนชอบป่าย ห้อยโหน
คนเอามาหัด ให้จัดเจนตัว
ออกท่าชวนหัว ยิ้มยั่วลิงเสม

57.ลิง
ฝูงลิงวิ่งไต่ต้นไม้ โหนรากไทรไล่กันเกรียว
ดูสนุกสุขจริงเจียว พวกเจ้าจ๋อหยอกล้อกัน

58.ลิงลม
ลิงลมเอย เจ้าอมลูกกล้วย
หน้าตาไม่สวย สองแก้มกางเอย

59.สะอาดซักนิด ชีวิตจะสุข
คนที่สะอาด ปราศจากโรค
เป็นคนมีโชค ร่างกายแข็งแรง
ไม่เจ็บไม่ไข้ จิตใจเข้มแข็ง
อย่าได้คลางแครง จงจำคำไว้
จะกินอาหาร ทานผลไม้
ล้างมือเราไซ้ ทุกวันเวลา
เศษผงติดตัว ที่ติดมือมา
ไปกับคงคา ไม่มีพิษภัย
ใบตองขยะ ละไว้ไม่ได้
จงช่วยเก็บใส่ ที่ในถังผง
เมล็ดผลไม้ อย่าได้ทิ้งลง
พื้นพวกเราจง จำไว้ให้ดี
ถนนหนทาง กว้างขวางมากมี
ยวดยานขับขี่ เร็วรี่รีบไป
เศษแก้วตะปู มีอยู่ทิ้งไว้
เก็บไปให้ไกล ปลอดภัยผู้คน
แม่น้ำลำคลอง ลองเชื่อสักหน
สิ่งโสโครกล้น อย่าทิ้งลงไป
มีน้ำสะอาด ปราศจากโรคภัย
โรคร้ายจะได้ ไม่มีระบาด
ปลูกต้นไม้ใหญ่ ไว้กรองอากาศ
ฝุ่นละอองก๊าซ พิษไม่ย่ำยี
ถ้าเราหายใจ เราจะได้มี
อากาศดีดี หายใจได้นาน
ร่างกายสดใส ใจคอเบิกบาน
กอบกิจการงาน ได้ผลมากมาย
จะเรียนสิ่งใด ก็ได้สมหมาย
แข็งแรงสบาย โรคภัยไม่กวน

60.หน้าฝน
หน้าฝน น้ำท่วมท้นเอ่อตามสนามหญ้า
เมฆชะอุ่มชุ่มชื้นในนภา ฝนปรอยทุกเวลาเช้าถึงเย็น

61.หน้าแล้ง
หน้าแล้ง แผ่นดินแห้งแตกระแหงทุกหย่อมหญ้า
ลมหนาวก็รำเพยพัดมา เหล่าพฤกษาสารพัดสลัดใบ

62.หมอนวด
เหมียว เหมียว เหมียว เจ้าไปเที่ยวที่ไหนมา
มานวดนายที ปวดเมื่อยแข้งขา
เจ้าอย่ากางเล็บ ขยุ้มเนื้อเจ็บเลยนะแก้วตา
เหมียว เหมียว เหมียว นวดนายหลายเที่ยว
จะได้รางวัลหัวปลา


63.หมา
หมาเป็นเพื่อนดี มีความซื่อสัตย์
จำได้แน่ชัด กลิ่นเสียงเจ้าของ
หน้าที่เฝ้าบ้าน ใครผ่านแลมอง
ไม่ใช่เจ้าของ เห่าก้องเสียงดัง

64.หิ่งห้อย
หิ่งห้อยเอย ตัวน้อยน่าดู
อยู่ตามต้นลำพู ส่องแสงวาบวับเอย

65.เห็ดตับเต่า
เห็ดตับเต่าติดตามตม เห็ดไม่ขมกินอร่อย
เห็ดตับเต่ามิใช่น้อย แกงอร่อยจริงจังเอย

66.อย่า อยู่ อย่าง หยาก
อย่างอยู่อย่างคนชั่ว ซึ่งเมามัวทำบาปกรรม
อยู่อย่างคนดีทำ ประโยชน์ให้แก่ปวงชน
อยากให้ใครเขาชอบ เร่งประกอบเหตุและผล
ให้ดีดีจะดล มีแต่สุขทุกเวลา
อย่าอยากได้ของเขา อย่าย่องเบาเขาจะว่า
อยู่อย่างอนาถา ยังดีกว่าเป็นขโมย

67.อะไรอยู่ในตู้
อะไรอยู่ในตู้ หมูออมสิน
อะไรอยู่ในดิน ก้อนหินใส
อะไรอยู่ในไห ไข่ฟองโต
อะไรอยู่ในโถ แตงโมหวาน
อะไรอยู่ในพาน ลูกตาลสด
อะไรอยู่ในรถ มดตัวใหญ่
อะไรอยู่ในไข่ ลูกไก่ดำ
อะไรอยู่ในน้ำ ปลาสามตัว
อะไรอยู่ในบัว ตัวผีเสื้อ
อะไรอยู่ในเรือ เสื้อสีฟ้า
อะไรอยู่ในตะกร้า ปูม้าปูทะเล
อะไรอยู่ในเปล เออ อะไรหนอ อ้อตุ๊กตา
68.อะไรเอ่ย
ตัวอะไรใหญ่ยิ่งนัก หนูรู้จักจงทักทาย
งวงงาใหญ่ใจหาย แรงเหลือหลายจงทายดู (ช้าง)
ตัวขาวราวปุยฝ้าย ทั่วร่างกายมีขนฟู
ยาวสุดนั้นคืดหู แต่หางนั้นสั้นนิดเดียว (กระต่าย)
ขนขำดำมันดี บางตัวมีสีมอมอ
หางสั้นแต่ไม่งอ มันชอบพอกินผึ้งรวง (หมี)
สัตว์เลี้ยงฉันมี ชอบร้อง ฮี้ ฮี้
วิ่งเร็วรีบรี่ กับ กับ เร็วไว
มันชอบกินหญ้า เรียกมาทันใด
ตัวมันสูงใหญ่ ตัวอะไรทายซิ (ม้า)
สัตว์เลี้ยงของฉัน ก็แสนน่ารัก
ใคร ใคร รู้จัก ฉันเรียกเจ้าด่าง
หน้ามันแหลมยาว ฟันขาวเขี้ยวกาง
จมูกใช้นำทาง ทายซิอะไร (หมา)
สัตว์เลี้ยงของฉัน นั้นมันน่ารัก
ใคร ใคร รู้จัก ฉันเรียกเจ้าเหมียว
ตามันกลมกลม ฟันคมมีเขี้ยว
มันร้องเหมียวเหมียว ทายซิอะไร (แมว)

69.อึ่งอ่าง
อึ่งอ่าง ร้องครวญครางทำไมเล่าเจ้าหนู
หรือเจ้าร้องเรียกฝนให้เอ็นดู ตกมาสู่แผ่นดินที่เจ้านอน